Ο χώρος της οικογένειας αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικούς τομείς της πρόληψης και όχι άδικα, αν σκεφτούμε ότι είναι ο χώρος που υποδέχεται τα παιδιά στην ζωή και τα συντροφεύει στα πιο σημαντικά χρόνια της αναπτυξιακής τους πορείας. Μια σειρά από ερευνητικά δεδομένα επιβεβαιώνουν τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει η οικογένεια τόσο στην πρόληψη της εξάρτησης όσο και στην προαγωγή της υγείας. Γνωρίζουμε πια σήμερα πως μια ζεστή και ασφαλής σχέση μεταξύ γονέων και παιδιών είναι ένας από τους βασικούς προστατευτικούς παράγοντες απέναντι στην εξάρτηση από ουσίες και συμπεριφορές. Σχετικές έρευνες από τον τομέα της θεραπείας της εξάρτησης έχουν αναδείξει συγκεκριμένους παράγοντες που μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά μέσα στην οικογένεια (ασφάλεια και σταθερότητα, επικοινωνία, αυτοεκτίμηση, αναγνώριση και διαχείριση έντονων συναισθημάτων κ.λπ.). Επιπλέον το κλίμα και η ποιότητα των σχέσεων στην οικογένεια συνδέεται άμεσα με την πίστη στον εαυτό και την προσωπική αξία, με την ανάπτυξη σχέσεων σεβασμού και συνεργασίας, με την αναζήτηση υποστήριξης και βοήθειας στις αναπόφευκτες δυσκολίες της ζωής, αλλά και με την προσωπική ευθύνη και την αίσθηση της ικανοποίησης από την ζωή.
Προγράμματα πρόληψης για την οικογένεια
Ίσως κάποιος αναρωτηθεί: «Άραγε χρειάζομαι εκπαίδευση για να είμαι γονιός; Και γιατί δεν χρειάστηκαν εκπαίδευση οι γονείς μου;». Ο ρόλος του γονέα ήταν πάντοτε ένας απαιτητικός ρόλος που συνοδεύονταν από συναισθήματα κούρασης αλλά και αγωνίας και ανασφάλειας για το «σωστό» μεγάλωμα των παιδιών. Αξίζει στο σημείο να κάνουμε μια μικρή ανασκόπηση στην ιστορία του θεσμού της οικογένειας, καθώς η οικογένεια αλλά και η κοινωνία έχει βιώσει πολύ σημαντικές αλλαγές τις τελευταίες δεκαετίες. Στην παραδοσιακή μορφή της αγροτικής εκτεταμένης οικογένειας, ο βασικός σκοπός ήταν η επιβίωση, ενώ οι ρόλοι όλων των μελών της οικογένειας (άντρας, γυναίκα, παιδί) αλλά και της κοινότητας (δάσκαλος, παπάς κ.λπ.) ήταν ξεκάθαροι. Θα μπορούσαμε μάλιστα να αναφέρουμε ότι στο «σωστό» μεγάλωμα των παιδιών συνέβαλλε όχι μόνο όλη η εκτεταμένη οικογένεια (γονείς, παππούς, γιαγιά, θείοι) αλλά και η γειτονιά και η κοινότητα. Αντίθετα σήμερα η ευθύνη του μεγαλώματος ανήκει αποκλειστικά στους γονείς, οι οποίοι καλούνται να διαμορφώσουν τους μεταξύ τους ρόλους, τις αξίες του μεγαλώματος των παιδιών αλλά και το υποστηρικτικό δίκτυο που θα υπάρχει γύρω τους. Για να συμβούν όλα αυτά χρειάζεται χρόνος, κατανόηση, συζήτηση με τον εαυτό και τον / την άλλο γονέα. Οι απαιτήσεις όμως του σύγχρονου τρόπου ζωής, η επαγγελματική πίεση, τα οικονομικά άγχη, η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στους γονείς, αλλά αντίθετα εντείνουν το συναίσθημα της δυσφορίας και της ανασφάλειας. Στο σημείο αυτό οι ομάδες γονέων έρχονται να αποτελέσουν ένα ενδιάμεσο υποστηρικτικό πλαίσιο όπου οι γονείς θα μπορέσουν να πάρουν υποστήριξη και ενθάρρυνση στον γονεϊκό τους ρόλο. Παράλληλα οι γονείς στις ομάδες έχουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν νέες γνώσεις και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες ως γονείς αλλά και ως άνθρωποι.
Το Κέντρο Πρόληψης Αχαΐας Καλλίπολις από την σύσταση του το 1998 μέχρι και σήμερα, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της οικογένειας στην πρόληψη, κάθε χρόνο υλοποιεί προγράμματα που απευθύνονται στους γονείς και στην οικογένεια όπως: ομάδες γονέων, σεμινάριο για ζευγάρια, ανοιχτές συζητήσεις & εργαστήρια για γονείς.